1301-1400

1301
             
oprichting Heilige Geesttafel Burchtkerk

leprozerie Ter Zieken
      

1301: Oprichting van de 'Tafel van de Heilige Geest' van de Burchtkerk (Sint-Walburgis), een instelling voor armenzorg. [wit_15, p.348].

1 juli 1301: In een Nederlandse akte getuigt de Stad Antwerpen dat het klooster van Terzieken haar schuld heeft afgelost op de gronden die ze verwierf "in de Beke en bij Harincrode" <1>. Het betreft hier naar alle waarschijnlijkheid de 5,5 bunder wilde gronden, "hemede" genaamd (gemeenschapsgrond) die voor 12 pond Leuvens door de stad werden verkocht op 25 oktober 1296 <2>. Met zulke verkopen kon de stad de toenmalig nieuwe stadsomwalling (derde stadsvergroting, voltooid in 1314) alsook bestratingswerken bekostigen.
De leprozerie of het melaatsenhuis 'Ter Siecken' was naar alle waarschijnlijkheid ca. 1231-1237 al opgericht nabij het 'papenmoer' (huidig Harmonieparkje) en vergrootte in 1296 slechts haar bezit. De gebouwen, met Sint-Lazaruskapel, zullen in de 16e eeuw verwoest worden (1542 en 1580) en nadien zal de instelling verhuizen binnen de stadsomwalling (( Willem) Lepelstraat, 1662), maar dan geen echt leprosenhuis meer vormen.
[<1> SAA: K charter A 842; <2> SAA: K charter A 840]; [wit_15, p.348]; [Plan 1610, Scribanius].

1302
                     
schepenen

stratenaanleg

opstand

Guldensporenslag

boeken (bibliotheek)

1302: Nic. van Wyneghem; Jan Pape, schepenen. [Prims-asia29, p.60].

25 maart 1302 (akte): Nieuw Straat (Korte Nieuwstraat) [prims-gva-III, p.249].

17 juni 1302 (akte; Ned. tekst): Opstand [prims-gva-III, p.251].

11 juli 1302: Guldensporenslag bij Kortrijk, waarin de Graaf van Vlaanderen, samen met de stedelijke milities, de troepen van de koning van Frankrijk en zijn bondgenoten versloeg.

15 november 1302 (akte): Legaat boeken van wijlen meester kanunnik Nicolaus Yo aan het klooster van de predikheren. [prims-gva-III, p.251].

1303
                     
hoveniers

bebouwing Burchtbrug

Holenvliet (Koolvliet)

stratenaanleg

Kammenstraat

schepenen van Ekeren

fortificatiewerken

opheffing Maeltote
        
         

1303: Het Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekapittel procedeert druk om het tiendenrecht van de hoveniers, en wint het pleit. Er blijkt alsdan een sterke aanwezigheid van tuinbouwuitbatingen in de omgeving van de Sint-Joriskapel (later Sint-Joriskerk) te bestaan. [zie: prims-joris-1924, p.23]. <zie ook: 1300 >

3 januari 1303 (akte; Ned. tekst): hofsteden van de burchtbrug aan de Vismarkt. [prims-gva-III, p.252].

26 februari 1303 (akte; Ned. tekst): Stad verkoopt een gedeelte wildert in de Langhen Els (Lange Elst) aan Godevaart Drake. [prims-gva-III, p.252].

17 maart 1303 (akte; Ned. tekst): Hofstede gelegen op de Holenvliet (Koolvliet), ook steeg aan deze (dewelke niet mag betimmerd worden). [prims-gva-III, p.253].

21 maart 1303 (akte): straat van het Kipdorp, naar het einde tegen de "ameida" (gemeenschapsgrond, hemede) [prims-gva-III, p.253].

4 juni 1303 (akte): huis op het kerkhof (immunitas ecclesiae) geruild tegen een allodium gelegen bij de vesten in de Cammerstrate (Kammenstraat) (huis aan Schoenmarkt geruild voor een grond aan de latere Pandstraat); (en: 11 juni 1303; 13 juni 1303) [prims-gva-III, p.254; 255]; [prims-gva-III, p.171]; cfr. Ib. p. 285 (10 mei 1309).

15 juli 1303 (akte): schenking van een cijns op een huis in de Cammerstrate (Kammenstraat) ten gunste van de "fermerie in Clapdorp" (infirmerie van de begijnen, Klapdorp). [prims-gva-III, p.256].

begin juli 1303 (akte; Ned. tekst): opsomming van de schepenen van Ekeren; broeder heer Aert 'persoon' (persona) van de kerk van Ekeren; heer Claus, kapelaan aldaar. [prims-gva-III, p.256].

13 november 1303 (akte): Hertog Jan ontslaat de Antwerpse poorters van de nieuwe tol ('zetting', de zgn. 'Maeltote'), die ter financiering van de opgelegde verdedigingswerken door hem was ingevoerd. Vijf jaar lang was de belasting in voege geweest (zie 1298). [prims-gva-III, p.256, 34]; [SAA: Privilegiekom, E, 49; Mertens en Torfs, II, p.553].

25 november 1303 (akte): De stad verkoopt 16 bunders wildert of hemede gelegen in Beerschot aan de Sint-Michielsabdij. Dit in het licht van de twist ontstaan met de abdij die grond verloor bij de nieuwe stadsomwalling. [prims-gva-III, p.257].

7 december 1303 (akte): schenking van een huis gelegen in de Nieuw Straat (Korte Nieuwstraat). [prims-gva-III, p.257]

1304
                     
schepenen

Sint-Julianusgasthuis

Infirmerie Klapdorp

overstroming

stichting Sint-Jorisparochie

oprichting Heilige Geesttafel Sint-Jorisparochie

bebouwing Burchtbrug

dijkrecht Noorderpolders

afstand deel Burchtgebied
        
         

1304: Jan Drake; Simon Spronk; Paulus Bornecolve; Everdei van Lillo; Arnold de Molendino; Egidius Amman, schepenen. [Prims-asia29, p.60].


1304: Oprichting van de 'Tafel van de Heilige Geest' van Sint-Jorisparochie, een instelling voor armenzorg. [wit_15, p.348].


2 januari 1304 (akte): schikking i.v.m. een toekomstige schenking ten bate van het gasthuis voor arme pelgrims van Sint-Martha, de gastvrouw van Christus. (Sint-Julianusgasthuis) [prims-gva-III, p.257].


8 maart 1304 (akte): begunstiging van de infirmerie van het Klapdorp (begijnen) [prims-gva-III, p.258].


16 maart 1304 (akte): huis in de Cammerstraat (Kammenstraat) [prims-gva-III, p.258].


1 april 1304 (akte): "de nu verdronken hoeve te Oorderen" (hoeve van Sint-Michielsabdij) (inundatie, overstroming) [prims-gva-III, p.258]; [Rijksarchief, Antw.: Oud Cartularium Sint-Michiels, p.195; Antw. Arch., 1930, p.53].


6 juli 1304 (octaafdag van Sint-Pieter-en-Paulus) (akte): Verklaring van Isernus, primaat van Zweden ('Lundensis archiepiscopus' - aarstbisschop van Lund), dat hij (die dag) het altaar en de begraafplaats van de nieuw te stichten parochie (binnen de Onze-Lieve-Vrouwparochie) gewijd heeft ter ere van Godalmachtig, van de heilige apostelen Petrus en Paulus en de heilige martelaar Georgius (Sint-Joris van Cappadocië - Sint-Jorisparochie). Deze akte verheft de reeds voordien bestaande - en door Prims als 'oude kapel' gekwalificeerde - Sint-Joriskapel tot een subalterne parochiekerk afhankelijk van het kapittel van Onze-Lieve-Vrouw (de hoofdkerk). Bij de stichting lag de nieuwe parochie in de onmiddelijke nabijheid van de stad maar wel in het gebied buiten de omwalling. Ze bediende vanaf dan een terrein dat zich uitstrekte van de Sint-Michielsabdij en Kleine Markt tot aan de parochie van Berchem en van het Kiel tot - noordwaarts - de eveneens nieuwe parochie van Sint-Willibrords. Nadien zou het parochiegebied gestadig afkalven. [prims-gva-III, p.259-260; 200-202]; [prims-joris-1924, p.14-15, 17, 20].


1 augustus 1304 (akte): een huis in de Craywyc (Kraaiwijk), in de straat waar Jan Wenemaer in woonde ... het nieuw gebouwde brughuis [?]. [prims-gva-III, p.260]; [Archief O.-L.-V. Capsa 97, cap. nr.1]; [Antw. Arch., 1931, p.33].


2 september 1304 (akte): schenking aan het gasthuis (Onze-Lieve-Vrouwegasthuis) van een hofstee in de Zirkstraat. ... een gemet lands gelegen in Lobruch (Lobroek). [prims-gva-III, p.260]; ['Gasthuisarchief', kopie Diercxsens, ad annum]; [Antw. Arch., 1930, p.55].


8 september 1304 (akte; Ned. tekst): Hertog Jan II geeft aan de poorters van Antwerpen, de plaats bij de muur van de immunitas ecclesiae tussen het huis van Wouter Honfroes en de Yserbrug ("ser Yes brug" - sic) (IJzerenbrug of Broodbrug). Ook de plaats tussen de burchtbrug te Craywycwaart en de Vismarkt, dit zo ver als de werp van de burchtgracht zich uitstrekt. // p.35-36: "tussen de oude rui en de staken van den kerkhofpand-Noordzijde" en "geheel de grond van de worp of wal tussen Schelde en de burchtgracht enerzijds en de vismarkt anderzijds. Deze aarden wal zou aan de stad toekomen vanaf de burchtbrug bij de Vismarkt tot aan de Kraaiwijk (d.i. van de zuidzijde van de burcht tot het noordoostelijk punt ervan). [prims-gva-III, p.260; 35-36]; [SAA: privilegiekom, E, p.48]; [Mertens en Torfs, I, p.534].


5 Oktober 1304 (akte; Ned. tekst): De nieuwbouw waaraan men bezig is naast het Papenhuis zal uitsluitend als school mogen dienst doen (en zal geen zolder bezitten). [prims-gva-III, p.261].


1 november 1304 (akte): huis in de Cammerstate (Kammenstraat) [prims-gva-III, p.261].

6 december 1304 (akte): de priester van het leprozenhuis bezit dijkageplicht in Coestelle (m.n. omwille van het "spapen goet van der ziekenliede" aldaar). - Schenkeldijk. zidewinde - land van Mortere onder Oorderen op den Gheest (dit was steeds vrij van dijkagerecht). [prims-gva-III, p.261]; [Rijksarchief Antw.: Oud cartularium Sint-Michiels, p.163]; [Antw. Arch., 1930. p.56].

1305
                     
Sint-Willibrordusveld

windmolen O.L.V.-gasthuis

Schelderechten

verkaveling bij Begijnhof

Engelse natie

        
         

17 januari 1305 (akte): huis in het Cortstraetken (Beddenstraat), bewoond door kapelaan Willem Bornecolve (voordien eigendom van kanunnik Baso, nu van de Sint-Bernardsabdij). [prims-gva-III, p.262]; [Archief Sint-Bernardsabdij: cart., I-II, M. rub.23]; [Antw.Arch., 1931, p.34].


21 maart 1305 (akte): wijlen Jan Rode in de Bullincstrate (Oude Beurs) [prims-gva-III, p.262-263].


28 maart 1305 (akte): « zeven dagwant lant op het Sint-Willibrordsveld bij Aiendike (Eiendijk) » [prims-gva-III, p.263]. – (dagwand: zoveel land als één man in een dag kan omploegen; 1 dagwand = 100 roeden; 1 bunder land = 4 dagwanden).


29 maart 1305 (akte): het Onze-Lieve-Vrouwegasthuis wil een windmolen bouwen op een land gelegen bij de Hoelstrate (?) dat eigendom is van de Sint-Michielsabdij. Men ruilt het met een allodium (eigen bezit) achter het begijnhof. [prims-gva-III, p.263, 204]; [Rijksarchief: Oud cartularium Sint-Michiels, p.129]; [Antw. Arch., 1930, p.57]; + tweede stuk met idem datum ['Archief C.O.O.' Cart. gasthuis, f° 108].


2 april 1305 (akte): Hertog Jan II en het Schelderecht. [prims-gva-III, p.264].


4 april 1305 (akte; Ned. tekst): Kanunnik Jan Tuclant en Ida van der List (Lischt) doen een schenking aan het Sint-Julianusgasthuis van land en erf gelegen aan de hooger straten (Hoogstraat)... [prims-gva-III, p.264; 208, 209]; [Diercxens, Antwerpia... II, p.9-13].


25 september 1305 (akte): een hofstad, allodiaal bezit van de Sint-Bernardsabdij, in de Coeportestrate (Koepoortstraat). [prims-gva-III, p.265].


11 november 1305 (akte; Ned. tekst): Diverse partijen m.b.t. verkaveling van gronden rond het begijnhof: het blok voor de infirmerie van het hof, met de weg bij de molen; het middelste blok voor de eigendom "des papen"; het kleine blok voor de poort. [prims-gva-III, p.266]; [Archief begijnhof].

11 november 1305 (akte): Hertog Jan II geeft rechten en privilegiën aan de kooplieden van de Engelse natie in Antwerpen. Met toltarief. (Datum Bruxelle anno 1305). [prims-gva-III, p.267]; [SAA: Rood fluwelen privilegieboek, f° 12v°]; [Mertens en Torfs, II, p.543-552].

1306

Rood fluwelen privilegieboek

bevestiging stadsprivileges

verordeningen inzake:
poorterschap
Lombarden
wisselbank
gebruik nieuwe vesten
gilden

geschil begrafenisrechten

1306: Aanvang van het "Rood fluwelen privilegieboek", dit boek loopt tot 1661, (SAA, ref. A); hiernaast bestaan in het Antwerpse stadsarchief nog vier andere privilegieboeken, genummerd van B tot E. Het "Primum volumen privilegorum" (1309-1658), het "Secumdum volumen privilegorum" (1249-1656), het "Groot pampieren privilegieboek" (1436-1572) en "Klein pampieren privilegieboek (1463-1572). De classificatie is van de hand van 16de eeuwse stadssecretaris Hendrik De Moy die een groot inventorieerwerk verrichtte, de zgn. "grooten inventaris generaal". [prims-asia36, p.308-309].


31 maart 1306 (akte): twee bunder moer in Oorderen. Moerrecht. [prims-gva-III, p.268].


23 juni 1306 (akte; Ned. tekst): Goed op Kipdorp, in Steenborgerweert... [prims-gva-III, p.268].


29 juni 1306 (akte; Ned. tekst): Claus Strubolle, de oude-cledervercopere (oudkleerkoper) in Groet Coppenholle... (Koppenol) [prims-gva-III, p.268]; [Rijksarchief Antw. Cartularium Sint-Bernards, ad annum]; [Antw. Arch., 1931, p.39].


6 augustus 1306 (akte): Gosuinus Smale de Wesele, poorter, ..., zijn huis, hofstee, hof en toebehoorten in de Vlaminckstrate (Minderbroedersrui), op het eigen (allodium) van Sint-Bernards, tussen de erven van Dion. Kiken en Symon Scuddehoeft... [prims-gva-III, p.268-269]; [Rijksarchief Antw. Cartularium Sint-Bernards, ad annum]; [Antw. Arch., 1931, p.40]. - [vgl. akten 25 april 1307 en 10 mei 1309 - Vlaminckstrate = Vlemincstraat (Minderbroedersrui)].


13 augustus 1306 (akte; Ned. tekst): Jan die Bleckere en zijn broer bewonen een hofstee in de Wijngaardstraat achter het huis van Claus Strubolle en tussen het huis van Peter Liebaer en Coels Gheiser. [prims-gva-III, p.269]; [SAA: Cartularium Onze-Lieve-Vrouw, f° 118v°]; [Antw. Arch., 1930, p.64].


31 augustus 1306 (akte; Ned. tekst): Maes die Backere ... hofstee in de Coeperstraat (Koepoortstraat) tussen Zegher Kersemakers huis en dat van Willem Vlas. [prims-gva-III, p.269]; [Rijkssarchief Antw. Cartularium Sint-Bernards, ad annum]; [Antw. Arch., 1931, p.41].


12 november 1306 (akte): Natalia, weduwe van Jan Tins (?) ... een huis in 'plathea aurifabrorum' (Zilversmidstraat) naast bij het huis van Dion. de Speculo, 'versus castrum', met een gedeelte hofstee... [prims-gva-III, p.270]; [Archief Averbode, Fonds Sint-Michiels, nr. 62]; [Antw. Arch., 1931, p.42].


20 november 1306 (akte; Ned. tekst): Pieter Arnoudszoon van Oorderen en Wouter Bortsard van Wilmarsdonk ontvangen twee bunder moers die waren van wijlen heer en kanunnik Godevaert de Rode en nadien van diens zoon ... met de verplichting ... behoudens in het geval dat dit land 'ute ghinghe ende ridende bleve' ('rijdend' = verdronken). [prims-gva-III, p.271]; [SAA: Losse schepenbrieven, XIVde eeuw]; [Antw. Arch., 1931, p.42].


3 december 1306 (akte; Ned. tekst): De Zandvlietenaren Jan Gheraertssone, Danckart de Loddere en Gheraert Cul houden elk, van Sint-Michiels, anderhalf gemet land 'bi den moncke hof' (Monnikenhof) in Zandvliet. [prims-gva-III, p.271]; [Rijksarchief Antw.: Oud cartularium Sint-Michiels, p.166]; [Antw. Arch., 1930. p.65].


6 december 1306 (akte): hertog Jan II bevestigt de oudere privilegiën van Antwerpen, belooft dat elke poorter alleen te Antwerpen zal vonnis krijgen, en niet buiten Antwerpen "zal in gevangenis liggen" (opgesloten worden), beveelt dat de Lombarden niet duurder uitlenen dan 2 penningen per pond en per week, staat de poorters toe wisselbank te houden, geeft hun de waters en de visserijen der nieuwe vesten, en bepaalt dat de gilde een constitutie krijgen zal vanwege schout en schepenen. (Talrijke bezegelaren). [prims-gva-III, p.271]; [SAA: privilegiekom, E, 54]; [Willems, Brabantse Yeesten, I, 737].


21 december 1306 (akte; Ned. tekst): Hendrik de Portre en zijn vrouw Lysbeth ... hun huis in de Wijngaardstraat, tussen deze van Jan Coents en Peter Brekebeen. [prims-gva-III, p.271]; ['Archief C.O.O.': Cartularium Gasthuis, f° 102]; [Antw. Arch., 1930. p.66].

1306 (akte): Het geschil tussen het kapittel van Onze-Lieve-Vrouw en de predikheren m.b.t. begrafenisrechten wordt door broeder Egidius, de provinciaal van de Duitse provincie, met het kapittel geregeld. [prims-gva-III, p.272]; [SAA: cartularium Onze-Lieve-Vrouw, f° 120]; [Diercxsens, Antwerpia, II, p.16. 18].

1307
                     
Vleminckveld

Onze-Lieve-Vrouwegasthuis

scheepsbouw: kogge


        
         

1307: Eerste vermelding, als toponiem, van het Vleminckveld in Antwerpen ('platea dicta Vlaemincsvelt'). Dit terrein was bij de vergroting van de stad van 1295 e.v. binnen de omheining opgenomen. [Cartularium v.d. H. Geesttafel van O.-L.-Vrouw; testament van J. Alleyn. A.A. 1931, 44]; [vdw-1977, p.508].


6 maart 1307 (akte; Ned. tekst) (2 stukken): 12 hofsteden ten noorden van het Onze-Lieve-Vrouwegasthuis langsheen de straat (Lange Gasthuisstraat) worden door deze instelling aan verschillende personen in erf gegeven. Deze beloven op korte termijn een 10 voet hoge muur op te trekken aan de zijde van het ziekenhuis alsook achter hun hofsteden. (Hugo van Rumst, Gillis van Hackendonck, Jan van Overschelde, Hendrik Gerrtrudenssone, Pieter van Santhoven, Wouter Pollaer, Jan van der Snacke, Ingel die Kersemakere, Claus die Leuwe). [prims-gva-III, p.273]; [Gasthuisarchief, kopie Diercxens, ad annum]; [Antw. Arch., 1930, p.66, 69].


12 maart 1307 (akte; Ned. tekst): huis op de hoek van de Potterstraat (Kaasstraat), ter Potterbruggewaard ... kelder die onder de Potterbrug loopt ... huis naast de Potterbrug waar Heinric die Coggemakere (scheepsbouwer) woonde. [prims-gva-III, p.273]; [Archief Onze-Lieve-Vrouwekerk, Kapsa 28, cap. B, I]. <zie ook: 2000 (kogge, archeologie) >


25 april 1307 (akte): Gosuinus de Vorsele ... erf in de Vlaminckstrate (Minderbroedersrui) tussen deze van Dion. Kiken en Symon Scuddehoeft. [prims-gva-III, p.274]; [Archief abdij Bornem, cartularium Sint-Bernaards, rub. M, 6]. - (vgl. akte 6 augustus 1306)


27 april 1307 (akte): Petrus Winne de Cupere ontving van Sint-Bernardsabdij een erf met huis, hofstad, hof en toebehoorten in de Cuperstraat (Koepoortstraat) (voordien gehouden door Willem Vlas). Het is gelegen tussen de erven van Nic. Judeus en Thomas Pistor. [prims-gva-III, p.274]; [Rijksarchief Antw.: cartularium Sint-Bernards, ad annum]


29 mei 1307 (akte): Schepenen en poorters getuigen dat zij verkocht hebben aan de Sint-Michielsabdij 57 roeden wariscarpia (waterschap) achter het begijnhof (Sion) tegen een prijs van 3 denieren per roede. [prims-gva-III, p.274]; [Rijksarchief Antw.: Oud cartularium Sint-Michiels, p.122]; [Antw. Arch., 1930, p.69]. - (vgl. 29 juni 1307).


26 juni 1307 (akte; Ned. tekst): Dibboud de Madere koopt van Jan die Portre van Beveren een huis in de Nieuwstraat (Korte Nieuwstraat) gelegen tussen deze van Jan Scaersliper (scharenslijper) en Willem Lympias. Het wordt bewoond door Jan Beghine, deze ontvangt het van de nieuwe eigenaar in erf tegen 4 pond zw. tornooise (tornooise = van Tours). [prims-gva-III, p.275]; [Rijksarchief Antw.: Cartularium Kartuizers, f° 249].


29 juni 1307 (akte): Schepenen en poorters 'der poort van Antwerpen' verkopen, na overleg met de 'gemeenen raad van geheel de stad', wegens geldnood, 89 roeden wariscarpia achter het begijnhof aan het Onze-Lieve-Vrouwegasthuis. [prims-gva-III, p.276]; [Gasthuisarchief, kopie Diercxsens, ad annum]; [Antw. Arch., 1930, p.71].


8 juli 1307 (akte; Ned. tekst): Jan Wayard ... huis en hofstad in de Cammerstraat (Kammenstraat) tussen de erven van Arnoud van den Putte en Pieter Gheldinghe [prims-gva-III, p.276]; [Archief C.O.O. Cartularium gasthuis, f° 74v°]; [Antw. Arch., 1930, p.72].


24 september 1307 (akte): Schepenen van Zandvliet getuigen dat Willem Volcwigensone van de Sint-Michielsabdij voor 10 jaar land van het 'out monchof' (oud Monnikenhof) ontvangen heeft tegen 12 s. De akte draagt eveneens de zegels van Niclaas, schout van Zandvliet en Gerardus de Tichelt, clericus, beide bij de 'receptio' aanwezig. [prims-gva-III, p.277]; [Rijksarchief Antw.: Oud cartularium Sint-Michiels, p.155]; [Antw. Arch., 1930, p.73].


1 november 1307 (akte): Claus van der Leyen begunstigt de infirmerie van de begijnen op het Klapdorp ('fermerie in Clapdorp') met 3 pond erfelijk welke hij had op een hofstad in de Bullinckstraat (Oude Beurs). [prims-gva-III, p.278]; [Archief C.O.O. (OCMW): renteboek der infirmerie]; [Antw. Arch., 1930, p.123]. – Vgl. met een andere akte uit hetzelfde jaar waarin eveneens sprake is van de 'firmarie in Claepdorp', zie transcriptie in willems-onderzoek-1828: 151.

10 november 1307 (akte; Ned. tekst): Jan van Oorderen ... zijn huis in de Zilversmidstraat gestaan tussen deze van Petrus van der Leyen en Claus van Hackendonc. [prims-gva-III, p.278]


18 november 1307 (akte): 12 l. gr. torn. waarbij de gr. torn. tegen 15 zw. torn. gerekend wordt. [prims-gva-III, p.278]; [Geudens, Straten van Antw., III, 287]. (munt: l. gr. torn. = pond grote tornooise = pond grote van Tours)

6 december 1307 (akte): testament deken Hugo de Knocke ... 9 gemeten in Steenborgerweerd gevende 18 sisters haver (als tiende?). [prims-gva-III, p.279]; [Archief Onze-Lieve-Vrouw; Analectes XIX, p.372-375].


13 december 1307 (akte): Jan Wint en Elisabeth, zijn vrouw, ontvingen van heer Martinus, kapelaan op het begijnhof, zijn domus in de Vliestraat (?) ... [prims-gva-III, p.279]; [Archief Onze-Lieve-Vrouwekerk, capsa 131, cap. nr. 8]; [Antw. Arch., 1931, p.52].

28 december 1307 (akte): Elisabeth, dochter van Jan Rogirs, en ... verkopen op huis en hofstee bij de Vismarkt, 'propre murum carceris castri Antw.' 40 s. erfelijk ten behoeve ... Heilewigis van Eeckeren en Katharina de Ertbrugghe, begijnen. [prims-gva-III, p.279-280]; [Archief Onze-Lieve-Vrouwekerk, capsa 131, cap. nr. 7]

1308
                     
gilden en ambachten: 
lakenbereiders

Gasthuisblok

Sint-Barbara-altaar

schout:
Rolof van Wilre
        
         

14 januari 1308 (akte; Ned. tekst): Arnoud van Casterle die Backere ... halve hofstad en half huis haar [?] toebehorend, staande in Kipdorp, tussen de huizen van Diderik Madere en Arnoud van Casterle. [prims-gva-III, p.280]; [Rijksarchief Antw.: Oud cartularium Sint-Michiels, p.149]; [Antw. Arch., 1930, p.75].


27 januari 1308 (akte; Ned. tekst): Marie Perkemonters verkocht aan Matheus den Bloeme 20 s. zw. torn. erfelijk op het huis waar zij inwoont buiten Koepoort tussen de huizen van Claus Smeets en Peter Heyns zoon. [prims-gva-III, p.280]; [Archief Onze-Lieve-Vrouwekerk, capsa 4, dom. nr.6 (6)]; [Antw. Arch., 1931, p.53].


28 januari 1308 (akte; Ned. tekst): aktering van de 'constitucien' gemaakt door de gildebroeders 'die wollen lakenen gereeden' door schout Gherart van Uden en schepenen. [prims-gva-III, p.280]; [SAA: Privilegiekom, E, 55]; [Mertens en Torfs, II, p.559-561].


13 april 1308 (akte; Ned. tekst): De oversten van het Onze-Lieve-Vrouwegasthuis geven een stuk land, het zgn, 'gasthuusbloc', gelegen achter het begijnhof Sion, in erfpacht aan Jan van Dierborghstrate. [vgl. met akte d.d. 29 juni 1307, als het hetzelfde stuk betreft is de woeste grond ondertussen bewerkt geworden]. [prims-gva-III, p.281, 204]; [Archief C.O.O. Cartularium gasthuis, f° 92v°]; Antw. Arch., 1930, p.100].


17 april 1308 (akte): kanunnik Johannes ex Curia sticht een kapelanie in de Onze-Lieve-Vrouwekerk op het nieuw gebouwde Sint-Barbara-altaar. Hiervoor schenkt hij divers grondbezit. O.m. land achter het begijnhof dat hij samen met Jan Canteman uit 's stads hemede gekocht had, ook drie hont moers eigen in Oosterweel, verder 17 doministadi in één straat en nog vier doministadi op de Dilf (Burchtgracht). [prims-gva-III, p.281-282]; [Archief Onze-Lieve-Vrouwekerk, capsa 29, litt. C]; [Antw. Arch., 1931, p.53-55].


29 juni 1308 (akte): « ... 9 dagwant land en een mansio, met aanhorigheden. » [prims-gva-III, p.282]. – (dagwand: zoveel land als één man in een dag kan omploegen; 1 dagwand = 100 roeden; 1 bunder land = 4 dagwanden).


9 juli 1308 (akte): Rolof van Wilre, scouteet (schout) van Antwerpen ... [prims-gva-III, p.283].

13 december 1308 (akte): Petrus de Speculo van Mechelen met zijn vrouw Katerina, dochter van ridder Daniel de Radelgheem verkopen aan de Sint-Michielsabdij twee stukken land bij Potfliete (Potvliet), anderhalve bunder en negen roeden groot. [prims-gva-III, p.284]; [Rijksarchief Antw.: Oud cartularium Sint-Michiels, f°137]; [Antw. Arch., 1930, p.105].

1309
                     
Vismarkt

zout-, vis- en graanstapel 
        
         

10 mei 1309 (akte): Symon Scuddehoeft en zijn vrouw Margareta bewonen een huis met erf in de Vleminckstraat (Minderbroedersrui) dat eigendom is van de Sint-Bernardsabdij. [prims-gva-III, p.285] - [vgl. 'Scuddehoeft' d.d. 6 augustus 1306 en 25 april 1307].


25 mei 1309 (akte; Ned. tekst); De kinderen Wilmaer (Everdei, Gillis en hun zuster Yde) bezitten een woning gelegen tussen (Grote) Markt en Potterstrate (Kaasstraat). De voorzijde, aan de Markt, bevind zich tussen 'de Roos' en 'de Lelie'. Huis en hofstad worden overgedragen aan Wouter van Heembeke. [prims-gva-III, p.286]; [Archief Onze-Lieve-Vrouwekerk, capsa 30 cap. litt A]; [Antw. Arch., 1931, p.58].


16 juni 1309 (akte): Jan van Amerloe van Merksem ... Hoefacker in Merksem. [prims-gva-III, p.286]; [Archief C.O.O., cart. gasthuis, f° 46]; [Antw. Arch., 1930, p.107].


24 juni 1309 (akte): Godfried Drake herverkoopt aan de Sint-Michielsabdij 20 bunder wariscarpia in den Langhen Els, binnen de 'libertas', bij de galg. Het betrof grond die hij eerder gekocht had van de schepenen en gemeenschap van Antwerpen (verkoop gemeenschapsgronden). [prims-gva-III, p.286]; [Rijksarchief Antw.: Oud cartularium Sint-Michiels, p.122]; [Antw. Arch., 1930, p.108].


25 juni 1309 (akte): poorter Laurentius Everart, visser, met een erf bij de vismarkt bij de Schelde. [prims-gva-III, p.287].


8 augustus 1309 (akte): Godfried de Dornehoven ontvangt in erfpacht van de Sint-Michielsabdij een huis en hofstee in Kypedorp (Kipdorp) tussen de huizen van Wouter van Waerloos en van Nic. Contbeke [prims-gva-III, p.287].


29 oktober 1309 (akte): Hendrik, koning der Romeinen, verklaart aan hertog Jan II dat hij de verplaatsing van de drie stapels (zout, vis en haver) uit Antwerpen naar Mechelen voor ongedaan houdt. In een ander document meldt hij hetzelfde aan de Antwerpse oppidani (inwoners van het 'oppidium'). [prims-gva-III, p.287]; [SAA: E, 58]; [Butgens, Trophées, Preuves I, 141, 142].


26 november 1309 (akte): een achterhuis staand in de Nieuwstraat (Korte Nieuwstraat) op grond van de kanunniken en kapelanen. [prims-gva-III, p.288].


20 december 1309 (akte): begiftiging van het Sint-Julianusgasthuis door Aleidis de Pape. [prims-gva-III, p.288]; [Geudens: 'L'hôpital St-Julien, p.29].

21 april 1310 (akte): Johannes Lamberti, carpentator (timmerman), ontvangt van de Sint-Michielsabdij een huis en hofstad bij de rui van de Hoogstraat (fossatum) in de Steghe tussen de huizen van Marten Oneffene en Jan Palinc. [prims-gva-III, p.290]; [Archief Abdij Averbode, Fonds Sint-Michiels, nr. 67]; [Antw. Arch., 1931, p.62].

1310
                     
Sint-Julianusgasthuis

Pridenbeke
        
         

6 september 1310 (akte): Hertog Jan II verleent algemene bescherming aan het nieuw gestichte Sint-Julianusgasthuis voor arme pelgrims. [prims-gva-III, p.291].


18 september 1310 (akte): I.v.m. bezittingen van Elisabeth de Zandvliete, weduwe van Geeraard van Tichelt, in Langen Els en Meyebos (Zandvliet). [prims-gva-III, p.292]; [Rijksarchief Antwerpen: Oud cartularium Sint-Michiels, 139]; [Antw. Arch. 1930, p.114].

21 september 1310 (akte): Yda de Steelant, weduwe van Hugo de Steelant, ..., verkoopt 7 bunder land te Pridenbeke, gelegen in de Vrijheid van Antwerpen, aan de Sint-Michielsabdij. Eerder was het wariscarpia en Antwerps eigendom. [prims-gva-III, p.292]. <voor Pridenbeke, zie: 1650>

1313
                     
oudste stadsrekening
        
         

1313: Oudste actueel nog bewaard deel van een stadsrekening van Antwerpen. Neergeschreven op een perkamenten rol van drie meter (Stadsarchief). [prims-asia31, p.23-29]

1314
                     
derde stadsvergroting

bouw Scheldemuur

Verlorenkost (toren)

Kipdorppoort

Sint-Jorispoort

Huidevetters-toren
        
         

1314: Voltooiing van de nieuwe stadsvesting (de derde stadsvergroting), waarvan al in 1291 hertog Jan I zijn verlangen had te kennen gegeven. Ook aan de waterkant werd voor het eerst een muur gebouwd, de zgn. Stadsmuur, waardoor de rol van de burcht als militair bolwerk uitgespeeld was. [vdw-1977, p.132]. ['Scheldemuur' - WS]. - <zie voor sloop ervan: 1806>

1314: De vestingswerken, waaraan men reeds een twaalf tot vijftien jaar had gewerkt en die nog steeds onvoltooid waren, worden in het licht van een oorlogsdreiging geïnspecteerd. In de plaats van Geeraard van Diest, kastelein van Antwerpen, komt de heer van Mechelen hiervoor.
Resultaat was dat men dadelijk alle werkkrachten zette aan het verbeteren van zuid- en noordzijde der vesten. Aan Sint-Michiels werd de vest uitgediept, aan het Klapdorp de muur versterkt. Ook de 'Verlorenkost', de hoge uitkijktoren nabij Sint-Michiels, is blijkbaar toen afgewerkt.
1314 is ook het jaartal dat de oude Kipdorppoort en Sint-Jorispoort droegen, en, naast deze stadspoorten, ook de toren op "den Hoogen Dijck" (Huidevetterstoren), (bron: Kronijk van De Weert). [prims-gva-IV_1, p.11-12].
Niet in de nieuwe omwalling opgenomen was een deel van de nieuwe Sint-Jorisparochie (m.n. Haringrode - inclusief het latere zgn. 'Leikwartier', Kiel en Beerschot. Zo lagen het begijnhof Sion (vgl. 'Stadspark'), de leprozerie van Terzieken met Sint-Lazaruskapel (vgl. 'Harmonie') en de Sint-Catharinakapel van het Kiel buiten de omwalling), de Sint-Joriskapel werd nog net ingesloten alsook de nabijgelegen schuttershoven en het Sint-Elisabethgasthuis. [zie: prims-joris-1924, p.30 en passim].


1314: De eerste Kipdorppoort, horend bij de nieuwe omwalling. Omstreeks 1550 wordt er een grotere poort aan bijgebouwd. In 1865 zal de oudste poort verdwijnen, voor het eind van 1866 is ook de latere poort gesloopt.[thys-rues-1873, p.207].

1314-1415
                     
vierde stadsvergroting

1314 tot 1415: Vierde stadsvergroting. [vdw-1977, p.110, 129, 316] / 1314-ca 1410: [bonon-asaert, p. 41-57]

1315
                     
klimaat: natte zomer

handel: Genua en Firenze
        
         

1315: Klimaat - natte zomer.

« Anno 1315, den 1sten mei, begon het te regenen en hield tien maenden aen, ten gevolge waervan geene landvruchten tot rypheid konden komen en een dryjarige hongersnood België kwam folteren. Te Antwerpen gold de schepel koren (ongeveer eenen hectoliter) 60 coninckx tournoisen of 15 guldens oude munte. Te Bergen gaf men voor eene maet graen 12 guldens. Te Leuven betaelde men voor eenen schepel rogge 9 goudguldens. Te Brugge kostte een hoed tarwe 42 ponden tournois. Te Doornyk was de mudde tarwe slechts te bekomen tegen 60 livres tournois, de rnudde haver tegen 27 livres, de mudde erwten tegen 45 livres, en de mudde zout tegen 6 livres. De nood en ellende waren zoo groot, zeggen de schryvers, dat men nooit dergelyks gezien had, en dit 'er menschen werden gevonden, "die als beesten het gras op de velden gingen eten". In Vriesland werden doode krengen en wild onkruid voor goede kost gehouden. Aen de kerkdeuren stierven de bedelaers van gebrek, alzoo niemand hen kon helpen, en op de openbare wegen vond men kinders aen de borsten van hunne van honger gestorven moeders hangen. Men zag werklieden, die naer hunne winkels gaende, van flauwte ter aerde vielen, en men zag de straeten bezaeid met doode lichamen. Zelfs de ryken en magtigen werden door dien geesel getroffen; Lodewyk X, koning van Frankryk, zich in S.-Martensklooster, by Doornyk, bevindende, leed veel van den honger, gedurende vier dagen dat hy er bleef: want de levensmiddelen ontbraken dikwerf (VAN RHYN, "Oudheden en gesichten van Groningen", bl.263.). Op dezen hongersnood van 1315 werden de volgende jaertellende versjes gemaekt.

"Nemt van eenre Meesen thooft,
Ende van drie Crayen des ghelooft;
Ende thooft van driën Vincken,
Daer meuchdi de dier tijt by ghedincken."

Dat is te zeggen neem eene M, dry CCC en dry VVV, en gy hebt 1315. »
[torfs-honger-1846, p.355-356].


28 oktober 1315: de hertog verleent, op vraag van de stadsoverheid, aan de Genuese en Florentijnse kooplieden gelijkaardige gunstige voorwaarden als eerder aan de Engelse gegeven werd.[prims-gva-IV_1, p.37, 166].

1316
                     
stormklok 'Orida'
        
         

1316: De bronzen stormklok 'Orida' wordt gegoten door meester Gerard van Luik. Ze hing tot 1475 in de romaanse Onze-Lieve-Vrouwetoren en verhuisde toen naar de nieuwe gotische toren. Dit is de zgn. 'stadstoren' omdat hij ook als belfort dienst deed. Orida luidde men bij alarm: wanneer er brand was of een vijand Antwerpen naderde. Vandaar ook haar naam, een verbastering van 'horrida', wat in het Latijn 'de verschrikkelijke' betekent. De klok is meer dan anderhalve meter hoog, heeft een doormeter van 138,5 centimeter en weegt 1.928 kilogram. Vandaag wordt ze bewaard in de benedenzaal van het Museum Vleeshuis. <zie ook: 1459>Zie: musea-koper_brons-1960: 77, nr. 417; (Oud) inventarisnummer: 30.12.1

1318
                     
handel: Venetië
        
         

1318: de eerste Venetiaanse kooplieden worden op de Antwerpse markt gemeld. (in de kronieken 'D'Boeck der Tyden' van auteur Van Heyst en deze van De Weert). [prims-gva-IV_1, p.37, 167-168].
Ook in 1319, 1324, 1325 en 1327 maakten de Venetiaanse galeien – grote schepen met zware bemanning van roeiers en Latijnse zeilen – veel indruk op de Antwerpse bevolking. (Kronijk van Nederland, uitgegeven door Piot, 'Chroniques de Brabant et de Flandre'.) [prims-gva-IV_1, p.168]. In de Kronijk van Van Halmale worden Venetiaanse galeien gesignaleerd voor o.m. de jaren 1459 en 1460. [prims-asia36, p.326-327]. < zie ook 1488 en 1490>

1320
                     
klimaat: goed oogstjaar

jaarmarkten

kaaimuren

Brabosage

bestrating


        
         

1320: Klimaat - goed oogstjaar (wijnjaar).


1320: Eerste Antwerpse jaarmarkten, kooplui van heinde en verre worden aangetrokken. [SAA].


1320 (ca.): De kaaimuren aan de Werf onder de kraan en deze van de Holenvliet (Koolvliet) in de Kraaiwijk worden hersteld. [prims-gva-IV_1, p.38].


1320: Tussen 1320 en 1330 verschijnt de Antwerpse Brabo-sage. Met de kroniekschrijvers uit de 16de eeuw zal ze zich een vaste plaats verwerven. [warmenbol-feit-1987, p.81-92 (Marcel Van den Berg: 'De oorsprong van de Brabo-sage: de ridder en de reus') + biblio].


ca. 1320: De Mechelsebaan (nu: Mechesesteenweg) - buiten de stadsomwalling gelegen - krijgt bekasseiing, waarschijnlijk tot bij de molen van Terzieken.
Opm.: Prims situeert denkelijk ten onrechte 'deze' molen bij de Molenstraat. Hij zou eerder gestaan hebben aan het huidige kruispunt Mechelsesteenweg en Belgiëlei. Er waren meer molens in het spel, met de 'Coolhaes' en 'Oraniënboom' - te situeren nabij de Molenstraat - erbij, mogelijk zelfs vier. Eén van die vier wordt in 1395 vermeld als 'Gasthuismolen' en behoorde aan het Sint-Elisabethgasthuis. [prims-gva-IV_1, p.38 (1933)]; [kockelbergh-molen-1986, p.68; <SAA: SR 1, d.d. 31 dec. 1395 >].

De meeste straten binnen de oude watersingel (vesten) zijn reeds gekasseid (Markt [cfr. Grote Markt], Hoogstraat, Zilversmidstraat, de Burcht, de Rui [cfr. 'Suikerrui']).
De stedelijke verbeteringen strekken zich ook buiten de omwalling uit. Voorbij de Kipdorppoort en Sint-Jorispoort worden wegen bestraat.
« ook de weg ten Damme, buiten Klapdorp wordt voorzien, die daar kronkelde om het Schijnbroek en dit gebroekte op het gunstigste punt had door te steken, - op dijkweg - om aan de brug ten Damme te komen. » Lees dit misschien zo: De weg leidend naar Dambrugge (de weg ten Damme), buiten het Klapdorp, die kronkelend omheen het Schijnbroek liep en dit gebroekte op het gunstigste punt moest dwarsen als dijkweg, werd verhard.
[prims-gva-IV_1, p.38].

1323
                     
Karthuizers op het Kiel

1323: Vestiging van de Karthuizers op het Kiel (zie verder: 24 maart 1324).

1324
                     
bestrating

handel: Genua, Venetië, Poitou, Mallorca

Karthuizers op het Kiel
        
         

1324: de weerszijden van de Meir worden geplaveid. [SAA]; [prims-gva-IV_1, p.38 (ca. 1320: « De Mere krijgt bekasseiing. »)].


1324-1325: In Antwerpen is men druk in de weer om vreemde kooplieden aan te trekken. Zo deze uit Genua (Geneven, Jeneve), Venetie" (Venegien), Poitou en Mallorca (Majorken). [prims-gva-IV_1, p.37, 166, 169-170].

18 juni 1325 e.v.: onderhandelingen van de Antwerpse schepenen met de Venetiaanse ambassadeur Dardo Bembo in Antwerpen. Men begeleidde hem de volgende dagen op zijn reis naar Brussel, Leuven en Nijvel. [prims-gva-IV_1, p.169]; [Stadsrekening van 1324, SAA: R 2 (Rekenkamer) = in uitgegeven vorm: BIB 3111].


24 maart 1324: De uit Edingen afkomstige Karthuizermonikken krijgen de toelating van het kapittel van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekerk om op het Kiel een klooster te mogen beginnen (naar Goetschalckx). Deze broeders werden in 1323 (naar Prims) door drie Antwerpse stichters, Henricus Hellewaghen, Arnoldus van Hovoerst en Dankaert de Molnere overhaald naar Antwerpen te komen. Al in 1323 zou met de herbouwing van de oude Sint-Catharinakapel van het Kiel begonnen zijn, gewijd werd ze in 1325. Naderhand volgden de bouw van de kloosterkerk (in 1337 kon deze gewijd worden) en het aanleggen van de begraafplaats (kerkhof). [bijdragen_VI-1907, p.20-21 = GOETSCHALCKX, P.J. : "'t Klooster der Karthuizers op 't Kiel". In: "Bijdragen tot de Geschiedenis bijzonderlijk van het aloude Hertogdom Brabant", 6(1907):15-69.]; [prims-joris-1924, p.31-32. (1323)].

1330
                     
klimaat: natte zomer

1330: Klimaat - natte zomer

1331
                     
Paasstijl
        
         

31 maart 1331: Paasdag. De volgende dag, 1 april, komt dat jaar tweemaal voor omdat Pasen nadien op 19 april valt. In akten (schepenbrieven) diende men daarom de dagen tussen 31 maart en 19 april met een extra aanduiding te voorzien ("Vóór Pasen naar gebruik van het hof van Kamerijk"). [Zie: prims-asia35, p.377-383, "Onze nieuwjaarsdatum"]. <zie: 1575>

1336
                     
klimaat: goed oogstjaar

1336: Klimaat - goed oogstjaar (wijnjaar).

1339
                     
stedenoverleg

economie

handelsweg Brugge-Keulen
        
         

3 december 1339: Brabants-Vlaams verdrag gesloten door de hertog van Brabant, de graaf van Vlaanderen en de Brabantse en Vlaamse steden - deze laatsten op voet van gelijkheid met hun landsheren en niet als loutere passieve getuigen-medebezegelaars. Het vond zijn oorsprong in de zorg om de verdediging van de economische belangen van Brabant en Vlaanderen en kon ook op Luikse medewerking rekenen. Aldus kwam tijdens de regering van Jan III een as Vlaanderen-Brabant-Luik tot stand, die in wezen aan een economische realiteit beantwoordde: de grote handelsweg Brugge-Keulen. De invloed van verdrag verminderde na 1355, bij de successieoorlog ontstaan na de dood van Jan III, maar de bepalingen werden tot in het begin van de 15e eeuw nog in Blijde Inkomsten ingeschreven. Dit Middeleeuws diplomatiek document zal omwille van zijn confederale stellingname nog tal van keren heropgediept worden. Zo in 1576, 1578 en 1789. Een laatste maal in 1832 wanneer de Ieperse stadsarchivaris en -bibliothecaris J.-J. Lambin het opnieuw onder de aandacht brengt - mogelijk uit vrees voor een Franse annexatie van de prille Belgische staat - in een uitgave met als titel "Eeuwigduerende verbond". [Zie: AVONDS, P. : "Beschouwingen over het ontstaan en de evolutie van het samenhorigheidsgevoel in de Nederlanden (14de - 19de eeuw)", in: "Cultuurgeschiedenis in de Nederlanden van de Renaissance naar de Romantiek: Liber Amicorum J. Andriessen s.j., A. Keersmaekers, P. Lenders s.j.". Acco : Leuven-Amersfoort, 1986, p.45-58].

1340
                     
Visverkopers-toren
        
         

1340: Bouw van de Visverkoperstoren aan de Schelde-oever tegen de vismarkt en Burcht aan. Deze toren werd gebruikt door het visverkopersambacht als vergaderlokaal en deed verder o.m. dienst als hulpgevangenis (hulpkerker). In 1477 tijdens de zgn. "Quaey Wereldt" werd het ganse stadsbestuur er door de opstandelingen in opgesloten. De toren verdween samen met de zgn. 'stadsmuur' bij een eerste rederechttrekking in 1797. [vdw-1977, p.42, 169]; [torfs-nieuwe_2-1865, p.196 (1340 = "naar de getuigenis van Van Boendale")]; [vds-kronijk_6, p.33 (met een uittreksel uit een proces-verbaal van 16 Germinal An 5 [5 april 1797] opgesteld na advies van de architecten Rochez en Jan Blom omtrent vermeend instortingsgevaar - een valse verklaring volgens Van der Straelen.)]; [vds-kronijk_6, p.42 (25 april 1797, begin van de sloop. Met aanduiding van de ligging en een beschrijving van de toren.)]. < zie1797 >

1345
                     
Hendrik Suderman

Hanze

Cellebroeders

Zwartzusters

1345 (ca.): Hendrik Suderman, een welgesteld Duits koopman, komt naar Antwerpen. Hij zal hier afgevaardigde van de in de stad verblijvende Hanze-kooplui worden. De kloosters van de uit Duitsland afkomstige Cellebroeders (1350) en Zwartzusters (1345) zal hij rijkelijk financieren. [vdw-1977, p.459, 536]

1352
                     
bouw Onze-Lieve-Vrouwekerk
        
         

1352 (ca.): Begin van de bouw aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk, nadien kathedraal. In 1521 zal ze, na 169 jaar bouwen, met slechts één volledig opgetrokken toren, voltooid zijn. Deze kerk kwam op de plaats van een Romaanse voorloper.

1353
                     
beursgebouw

1353: Een eerste beursgebouw, als ontmoetingsplaats voor kooplieden, wordt in gebruik genomen in de Bullinckstraat (vandaag heet deze straat Oude Beurs).

1358
                     
onder Vlaanderen
        
         

1358: Het Brabantse Antwerpen komt voor een halve eeuw, tot in 1406, onder Vlaams gezag. Dit na een voor de Vlaamse graaf Lodewijk van Male gelukkige successie-oorlog tegen de Brabantse vorsten. [scaldis-1956, p.1-2]

1361
                     
steigende levensduurte

klimaat: strenge winter
        
         

« Anno 1361 was het weêr dure tyd in Vlaenderen. De baron de Reiffenberg vermeldt deze duerte op 1363 en als hebbende zich voornamelyk te Antwerpen doen gevoelen ("Chronyke van Vlaenderen", II, bl.21; DE REIFFENBERG, "Essai statistique de la Belgique", I, p.65.). » [torfs-honger-1846, p.356].

1363-1364: Klimaat: strenge winter.

1366
                     
Leugenberg, Ekeren
        
         

1366: Oudste vermelding voor de actuele straatnaam Leugenberg in Ekeren. Mogelijk gaat de naamsbetekenis terug op 'Lo' (vgl. de bespreking van 'Leugenhaag' in Van Passen's Toponymie van Wilrijk - VAN PASSEN, R.; ROELANDTS, K. : "Toponymie van Wilrijk". Gemeentebestuur van Wilrijk : [Wilrijk], 1967, p. 139) en niet op de hieronder door Bresseleers en Kanora gesuggereerde 'woonplaats'.
« Leugenberg. Wijk Leugenberg. Uitkomend op Kloosterstraat en grens (Hoevenen). Oude plaatsbenaming die in 1366 voorkomt als "den Loogenberch" en in 1604 als "Leugenberch"; het tweede lid (berg) van de samenstelling wijst op een helling of een stijging van de bodem naar het hoger liggend randgebied van Polder en Kempen; de betekenis van het eerste lid (logen, leugen) is onzeker, maar kan verband houden met het Middelnederlandse looch, looge, luech = woonplaats. » (F. Bresseleers en H. Kanora, "Portret van Ekeren", Ekeren, 1973, p. 208).

1370-1380
                     
klimaat: droge hete zomers

1370 tot 1380: West-Europa: periode gekenmerkt door droge hete zomers (Klimaat Optimum)

1373
                     
klimaat: strenge winter

1373: Klimaat: strenge winter

1374
                     
bevolking: ca. 18.000


gilden en ambachten: tingieter

1374: Antwerpen telt ca. 18.000 inwoners, iets meer dan Bergen-op-Zoom op dat moment. [scaldis-1956, p.2].

1374 : vermelding van Heine de Teenghietere (tingieter), woonachtig in de Zilversmidstraat. [antw_XVI-1975, p.494].

1378
                     
Westers Schisma
        
         

1378: Westers Schisma. Kardinaal Robert de Genève, bisschop van Cambrai (Kamerijk) - waaronder Antwerpen ressorteert - wordt naast (de romeinse) Urbanus VI als tegenpaus uitgeroepen. Hij vestigt zich in Avignon als paus Clemens VII. Het kapittel van Antwerpen blijft evenwel de paus van Rome getrouw, waardoor het bijzondere privilegies ontvangt. Clemens VII liet het kapittel de grootste zelfstandigheid tegenover zijn bisschop, o.m. verkreeg het de volle bischoppelijke jurisdictie over de geestelijkheid van Antwerpen, kon het jonge geestelijken voor wijding sturen naar een bisschop naar keuze, e.a. Deze privilegies bestendigen zich later en zullen behouden blijven tot Antwerpen zelf bisdom zal worden. [zie: prims-joris-1924, p.42].

1382
                     
gilden en ambachten: kunstenaars, Sint-Lucasgilde
        
         

26 augustus 1382: Ordonnantie van de Stadsmagistraat op het ambacht van de knapen van goudsmeden, schilders, glazeniers (ghelasemakers), borduurwerkers, beeldhouwers en zilversmeden (zilverbornders). Stichting van het ambacht van de kunstenaars (later Sint-Lucasgilde) (SAA : Gilden en Ambachten, 4574). [kaska-1964, p.13].

1390
                     
bevolking: ca. 20.000

1390: Antwerpen telt ca. 20.000 inwoners.

1391, 1394
                     
verordening
brandveiligheid        
         

1391 en 1394: In Antwerpen vaardigt men een verbod uit op het bouwen van lemen huizen gedekt met strodaken, dit omwille van het brandgevaar. Zowat honderd jaar later wordt het nogmaals vernieuwd, de naleving ervan kan dus in twijfel getrokken worden. « [...] het verbod van leemen huizen te bouwen en strooijen daken te leggen, in 1391 en 1394 uitgevaerdigd, nog meer dan honderd jaren daerna niet was volbragt, dewyl men het in 1503 nog vernieuwde (Zie het II.e Deel, bladz. 396 en 486; het II.e Deel, bladz. 461 en 659; en het IV.e Deel, bladz. 104.). [m&t-gva_7, p.467, met verwijzing naar andere delen].

1394 
                     
windmolen: 'Schorsmolen'
        
         

1394 (ca.): Bouw van de schorswindmolen 'Runtmolen' of 'Schorsmolen' op of aan de stadsvest (vandaag Korte Winkelhaakstraat). Datum verdwijning onbekend. Standaardmolen. [holemans-1986].

1395
                     
Mechelsesteenweg
        
         

1395: Een haast actuele benaming, "Mechelschen steenwech", voor de Mechelsesteenweg komt al in 1395 voor (SAA: SR 1, 82). Nadien zal de steenweg en het verdere ongekasseide deel nog diverse andere benamingen kennen: Sint-Jorissteenweg, Berchemsesteenweg, Mechelsebaan. Een deelgaat ook d'Herbouvilledreef heten tussen 1809 en ca. 1880; een ander deel heet vanaf ca. 1867 onofficieel Mosselmanlei, en dit nog tot na het midden van de 20e eeuw. [vdw-1977:314-315]. <zie 1320>

1396
                     
windmolen: 'Gasthuismolen'
        
         

1396: Oudste vermelding van een molen op Haringrode, de 'Gasthuismolen', eigendom van het Sint-Elisabethgasthuis. [kockelbergh-molen-1986, p.68; <SAA: SR 1, dd. 31 dec. 1395>

 

Kroniek Antwerpen > 1301-1400

  Website beheerd door QuickerSite